Başınız tez-tez ağrıyırsa bunları bilməlisiniz

Baş ağrısı nədir?

Baş ağrısı başın müəyyən bir hissəsində meydana gələn sıxıcı narahat edici bir vəziyyətdir. Baş ağrısı yavaş-yavaş və ya qəfil baş verə bilər və bir neçə saat və ya bir neçə gün davam edə bilər.

Baş ağrısı zamanı qan damarlarına təsir edən bəzi sinirlər aktivləşir və beyinə ağrı siqnalları göndərərək baş ağrısına səbəb olur.

Baş ağrısının səbəbləri

Baş ağrılarının səbəbləri stress, qidalanma vərdişləri, çənə və göz problemləri, dərmanların yan təsirləri, diş çürüməsi və baş travması, həmçinin qulaq, burun və boğaz xəstəlikləridir.

Baş ağrısının səbəblərini aşağıdakı kimi sıralamaq olar:

• Soyuqdəymə və qrip kimi xəstəliklər
• Stress
• Həddindən artıq spirt istehlakı
• Göz gərginliyi
• Aclıq
• Tütün, məişət kimyəvi maddələri və ətir kimi stimulyatorlar
• Migren
• Yetərli miqdarda su istehlak etməmək
• Narkotika istifadəsi
• Menstruasiya və ya menopauza kimi hormonal dəyişikliklər
• Kofeini kəsmək
• Yuxusuzluq
• Güclü səsə və ya işığa məruz qalma
• Çox idman eləmək
• Orta qulaq infeksiyaları
• Yüksək təzyiq
• Həddindən çox ağrıkəsici qəbul etmək
• Sinuzit
• Göz təzyiqi
• Panik atak və digər psixoloji problemlər

Baş ağrısı səbəbinə görə araşdırıldıqda iki qrupa bölünür:

Birincili baş ağrısı və ikinci dərəcəli baş ağrısı. Birincili baş ağrısında baş ağrısının arxasında heç bir sağlamlıq problemi yoxdur. İkinci dərəcəli baş ağrılarında baş ağrısının səbəbi spesifik sağlamlıq problemləridir.

Birinci dərəcəli baş ağrıları

Ən çox rast gəlinən baş ağrısı növləri olan gərginlik tipli baş ağrıları, miqrenlə əlaqəli baş ağrıları və klaster tipli baş ağrıları birincil baş ağrıları hesab edilir. İlkin baş ağrıları alkoqol istifadəsi, nikotin istifadəsi, yuxu olmaması, gərgin idman və aclıq nəticəsində yaranır.

Gərginlik tipli baş ağrısı

Gərginlik baş ağrıları birincili baş ağrısının ən çox yayılmış növüdür. Gərginlik tipli baş ağrıları kişilərə nisbətən qadınlarda daha çox rast gəlinir. Bu baş ağrısında ağrı alına və boyuna yayıla bilər və çox şiddətli deyil. Fiziki fəaliyyətlə şiddətlənməyən, ürək bulanmasına səbəb olmayan ağrılardır. Gərginlik tipli baş ağrısı olan bir insan, nadir hallarda olsa da, işığa və ya səsə həssas ola bilər. Xroniki gərginlik tipli baş ağrılarında xəstə bu ağrını ayda ən az 15 dəfə, ildə isə ən az 6 ay yaşayır.

Simptomlara aşağıdakılar daxildir:

• Ağrı tez-tez başın hər yerində hiss olunur.
• Ağrı hissi təzyiq və sıxılma şəklindədir.
• Gərginlik tipli baş ağrıları 5-10 dəqiqə, bəzən də günlərlə davam edə bilər.
• Ağrı adətən günortadan sonra başlayır və yuxuya getməkdə çətinlik yarada bilər.
• Psixoloji stress, narahatlıq, depressiya və əzələ gərginliyi ilə baş verir.
• Narkotika istifadəsi ilə arta bilər.

Migren tipli baş ağrısı

Migren baş ağrıları birincili baş ağrılarının ikinci ən çox yayılmış növüdür. Migren baş ağrıları böyüklərdə olduğu kimi uşaqlarda da baş verə bilər. Yetkinlik yaşına çatmamışdan əvvəl oğlanlar və qızlar miqren baş ağrılarından eyni dərəcədə təsirlənir. Ancaq yeniyetməlikdən sonra miqrenin yaratdığı baş ağrılarından qadınlar kişilərə nisbətən daha çox təsirlənir.

Baş ağrısı başlamazdan 1-2 gün əvvəl xəstələr yaxınlaşan miqren hücumundan xəbərdar edən kiçik dəyişiklikləri görə bilərlər:

• Qəbizlik
• Əhval dəyişir, pessimizm, narahatlıq
• Çox yemək arzusu
• Sərt boyun
• Artan susuzluq və sidik ifrazı
• Tez-tez əsnəmə

Klaster baş ağrısı

Klaster baş ağrıları birincil baş ağrılarının nadir növləridir. Küme baş ağrılarının ümumi xüsusiyyətlərinə aşağıdakılar daxildir:

Kişilərdə qadınlara nisbətən daha çox rast gəlinir.

Göz ətrafında; 15 dəqiqə ilə 3 saat arasında davam edə bilən, gün ərzində dəfələrlə təkrarlana bilən və gözün o tərəfində qızartı, yırtılma, həmin bəbəyin kiçilməsi, göz qapağının sallanması, burun tıxanıqlığı və burun axıntısına səbəb ola bilən döyüntülü, şiddətli ağrıdır.

İkinci dərəcəli baş ağrıları

Susuzlaşdırma səbəbiylə ağrılar, sinus baş ağrıları və həddindən artıq dərman istifadəsi nəticəsində yaranan baş ağrıları. Digər tərəfdən onurğa beynindən qaynaqlanan baş ağrıları, kəllə-beyin travması, beyin qanaması, meningit və ya ensefalit və ya təzyiqin ani yüksəlməsi nəticəsində yaranan tibbi problem də ikinci dərəcəli baş ağrılarının səbəbləri arasındadır.

Dərmanların səbəb olduğu baş ağrıları

Mütəxəssislər, baş ağrısı şikayətləri ilə həkimə müraciət edən qiymətləndirilən xəstələrin əhəmiyyətli bir qisimində baş ağrılarının həddindən artıq dərman istifadəsindən qaynaqlandığına və bu vəziyyətin bütün dünyada artan bir problem halına gəldiyinə diqqət çəkirlər. Xüsusilə miqren üçün istifadə edilən bəzi baş ağrısı dərmanlarının dərmana bağlı baş ağrılarının inkişafına səbəb olduğu müşahidə edilmişdir. Tədqiqatlara görə, həddindən artıq dərman istifadəsi nəticəsində yaranan xroniki gündəlik baş ağrıları ümumi əhalinin 1-2% -ni təşkil edir.

Beyin şişi və ya beyin anevrizması 

Beyin şişinin və ya beyin anevrizmasının (beyin qanaması) olması baş ağrısına səbəb ola bilər. Beyin şişində  baş ağrısı, görmə problemləri, şəxsiyyət dəyişiklikləri, qulaqlarda cingilti kimi bir çox fərqli əlamətlər müşahidə oluna bilər. Əgər sizdə bu simptomlar varsa, hər zaman beyin şişi olmasa belə, gecikmədən həkimə müraciət etmək həyati əhəmiyyət kəsb edir.

Sinus baş ağrıları

Sinuslarda infeksiya kimi hiss edilən baş ağrılarıdır (sinüzit). Gözlər, yanaqlar və alın ətrafında təzyiq hiss edə bilərsiniz.

Ancaq bu ağrı əslində miqrendən qaynaqlana bilər.

Sinus baş ağrısının simptomları

• Yanaqlarda, qaşlarda və ya alında ağrı, təzyiq və dolğunluq
• İrəli əyildikdə və ya uzandıqda daha da güclənən ağrı
• Burun tutulması
• Yandırmaq
• Üst dişlərdə ağrı hissi

Travma sonrası baş ağrısı

Baş zədəsindən sonra erkən dövrdə baş ağrıları yaşaya bilərsiniz. Ancaq kəllə-beyin travmasından sonra 7 gün ərzində başınız ağrıyırsa, biz “travmatik baş ağrısı” diaqnozunu qoya bilərik.

Posttravmatik baş ağrısında şikayətlər bəzən miqreni, bəzən də gərginlik tipli baş ağrısını təqlid edə bilər. Baş ağrısı titrəyir və ürəkbulanma ilə müşayiət oluna bilər. Baş ağrısı şikayətləri başgicəllənmə, yuxu problemləri, işıq və səs həssaslığı ilə müşayiət oluna bilər.

Beyin sarsıntısı və ya baş zədəsindən sonra qarşılaşa biləcəyiniz ən ümumi simptomlardan biri baş ağrısıdır. Post-travmatik baş ağrıları yüngül travmatik beyin zədələrindən sonra orta və ya ağır travmalardan sonra daha çox müşahidə olunur

Göz təzyiqi

Xəstə şiddətli baş ağrılarına səbəb olan göz gərginliyi böhranları yaşayır və ağrılar adətən axşam saatlarında başlayır. Bununla belə, bulanıq görmə və ürəkbulanma baş verə bilər.

Baş ağrısına nə yaxşı təsir edir

“Baş ağrısına yaxşı gələn şeylər hansılardır?” tez-tez verilən suallardan biridir. Baş ağrılarına yaxşı təsir edən təbii üsulları aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:

Əgər miqren tutması keçirirsinizsə, soyuq kompres tətbiq edərək ağrı şikayətlərinizi aradan qaldıra bilərsiniz. Soyuq kompresi bir dəsmal və ya dondurulmuş yastiqciqlar ilə edə bilərsiniz.

Sinusla əlaqəli və ya gərginlik tipli baş ağrınız varsa, başqa bir şəkildə ağrılı bölgəyə isti bir parça qoya və ya isti duş qəbul edə bilərsiniz.

Əgər siz klaster ağrısı yaşayırsınızsa, qaranlıq otaqda bir az vaxt keçirmək və soyuq kompres etmək ağrıları bir qədər azalda bilər. Ancaq klaster baş ağrılarının müalicəsində təbii üsullarla yanaşı, həkimin tövsiyə etdiyi dərmanlardan istifadə etməli və ağrı keçməzsə xəstəxanaya gedib oksigen qəbul etməli ola bilərsiniz.

Yoqa və meditasiya kimi rahatlaşdırıcı fəaliyyətlərlə məşğul olmaq da baş ağrılarınızı aradan qaldırmağa xeyli kömək edə bilər.

Yuxusuzluq baş ağrılarına səbəb olan faktorlardan biridir. Bu səbəbdən yuxunuzun nizamlı olmasına diqqət edin.

Baş nahiyəsinə tətbiq edilən düzgün masaj texnikası da stresslə bağlı ağrıları azaltmaqda təsirli olacaq.

Nə vaxt bir mütəxəssislə məsləhətləşməlisiniz?

Baş ağrısı birdən çox səbəbdən yarana bilən problemdir. Bəzi hallarda bu ağrı meningit, ensefalit,  insult kimi təhlükəli xəstəliklərin əlaməti ola bilər.  Bu səbəblə ani şiddətli baş ağrısı şikayəti ilə yanaşı;

• Diqqət dağınıqlığı
• Zəiflik
• Yüksək hərarət (39-40 ° C-dən çox)
• Bədəndə uyuşma və zəiflik hissi
• Bulanıq görmə
• Nitq pozğunluğu
• Bulantı və ya qusma