Bağırsaq sağlamlığında probiotiklərin rolu

Bağırsaq sağlamlığı ümumi sağlamlığımızın vacib şərtlərindən  biridir. Həzm sistemimizin mərkəzi olan bağırsaqlar qida maddələrinin udulmasında, tullantıların aradan qaldırılmasında və immunitet sisteminin tənzimlənməsində mühüm rol oynayır. Sağlam bağırsaq florası bədənin tarazlığını qoruyaraq bir çox xroniki xəstəliklərin qarşısını almağa kömək edir. Bundan əlavə, bağırsaq sağlamlığı əhvalımıza və hətta zehni funksiyalarımıza təsir edə bilər.

Sağlam bağırsaq florası faydalı bakteriyaların zərərli bakteriyalar üzərində üstünlük təşkil etməsi ilə xarakterizə olunur. Pəhriz, həyat tərzi və hətta stress səviyyələri kimi amillər bu tarazlığı qorumaq üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.

Bağırsaqlarımız mikroblarla doludur. Əslində, onun tərkibində o qədər çox mikrob var ki, onların hamısını bir yerə toplaya bilsək, onun çəkisi 1,8 kilodan çox olardı.

Bağırsaq tərkibinin hər qramında 100 milyard bakteriya var.

Beyin və bağırsaq bağırsaq-beyin oxu kimi tanınan güclü bir əlaqə sisteminə malikdir. Hər biri digəri üçün vacibdir. Tədqiqatlar göstərir ki, bağırsaq mikrobiomu olmadıqda beyin inkişafı anormaldır.

Bağırsaq bəzən ikinci beyin adlanır. Bakteriyalar bağırsaqdakı 100 milyon neyron vasitəsilə davranışımıza təsir edə bilər.

Neyronlar beynimizdə və mərkəzi sinir sistemində bədənimizə necə davranacağımızı bildirən hüceyrələrdir.

Bağırsaqlar üçün nə yaxşıdır?

Sağlam qidalanma, siqaret və spirtdən uzaq durmaq və stresslə vidalaşmaq bağırsaqlarımızda faydalı bakteriyaların sayını artırır. Beləliklə, inkişaf edən sağlam bağırsaq florası xəstəliklərə qarşı güclənir. Zəhərli elementlər həzm prosesinin bitdiyi bağırsaqlardan xaric olur. Lakin pozulmuş flora ilə bağırsaqlarda maneə pozulur və zəhərli maddələr yenidən sorulmağa başlayır. Bu udma nəticəsində immun sistemimiz pisləşir və diabet, depressiya, xərçəng və ürək-damar xəstəlikləri kimi sistemik xəstəliklər yarana bilər. Bu baxımdan bağırsaqlara faydalı olan qidaların müntəzəm istehlakı digər xəstəliklərin inkişafının qarşısını almaqda faydalı olacaq.

Probiotiklər

Bir çox tədqiqatlar göstərir ki, probiotiklərin qəbulu sağlam bağırsaq florasını (mikrobiom) dəstəkləyir və iltihabın və digər bağırsaq problemlərinin qarşısını ala bilər.

Bağırsaqdakı faydalı bakteriyaları probiotik məhsullarla artıra bilərik.

Prebiyotik nədir? Probiotic və Prebiotic arasındakı fərq nədir?

Probiyotiklər bağırsaqlarda təbii olaraq tapılan faydalı bakteriyalara bənzər mikroorqanizmləri ehtiva edir.

Təbii probiyotiklər orqanizm üçün faydalı olan canlı mikroorqanizmləri ehtiva edən qidalardır. Probiotik termini “pro” mənasını verən “pro” və həyatla əlaqəli “biotik” sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib. Probiyotiklər tez-tez bağırsaqlarda olur və həzm sağlamlığını dəstəkləyir. Qısaca desək, probiyotiklər sağlamlıq üçün faydalı olan “yaxşı” bakteriyalar deməkdir.

Probiotik qaynaq kimi fermentləşdirilmiş qidalar (mayalanmış tərəvəzlər, kefir, qatıq, turşu, sirkə və s.) istehlak edilə bilər, əlavə olaraq probiyotik tərkibli əlavə qidalardan istifadə edilə bilər.

Probiyotiklər insanlar tərəfindən həzm oluna bilməyən karbohidratlarla qidalanır, buna prebiyotiklər deyilir. Bu proses bağırsaqda faydalı bakteriyaların çoxalmasını təşviq edir.

Bir sözlə, mikrobiotanın qida mənbəyinin prebiyotiklər olduğunu deyə bilərik.

Qulançar, banan, sarımsaq,  soğan və bütün taxıllar prebiyotiklərə nümunədir.

Probiyotiklərin faydaları

Probiyotiklər tez-tez fermentləşdirilmiş qidalarda olur və ya əlavə olaraq qəbul edilir. Xüsusilə tərkibində təbii probiotiklər olan qidalar bağırsaq florasını tarazlaşdırır. Və əlbəttə ki, bağırsaq florasının balansı həzm, immun funksiyası və ümumi sağlamlığa əhəmiyyətli təsir göstərir. Bundan əlavə, kifayət qədər miqdarda probiyotiklər həzm sistemindəki “pis” bakteriyaların kabusa çevrilməsinin qarşısını alır.

Həzm sağlamlığını dəstəkləyir: Probiyotiklər həzm sistemindəki “yaxşı” bakteriyaların sayını və populyasiyasını artırır. Bu bakteriyalar həzmi asanlaşdırır, qida maddələrinin sorulmasını artırır və bağırsaq hərəkətliliyini tənzimləyir. Bəzi probiyotik növləri də xoraların əsas mənbəyi olan Helicobacter pylori infeksiyaları ilə mübarizə aparmağa kömək edə bilər.

İmmunitet sistemini gücləndirir: Bağırsaqlarımızda olan probiyotiklər immunitet sisteminin sağlamlığı üçün vacibdir. Probiyotiklər bağırsaq maneə funksiyasını gücləndirə, immun hüceyrələrin aktivliyini artıra və immun reaksiyanı tarazlaşdıra bilər. Bu, bədənin infeksiyalara, allergik reaksiyalara və iltihablı xəstəliklərə qarşı daha davamlı olmasına kömək edir.

Həzm sistemi infeksiyalarının qarşısını alır: Probiyotiklər həzm sistemində zərərli bakteriyaların çoxalmasının qarşısını alaraq infeksiya riskini azalda bilər. Probiyotiklər, xüsusən də antibiotik istifadəsi nəticəsində yaranan ishal və Clostridium difficile infeksiyaları kimi hallarda qoruyucu təsirə malikdir.

Təbii probiotiklər hansılardır?

• Qatıq
• Kefir
• Turşu

Bağırsaq sağlığını qorumaq üçün nə etmək lazımdır?

Şəkər və dadlandırıcı istehlakının azaldılması

Həddindən artıq şəkər və ya süni dadlandırıcılar istehlak edildikdə, faydalı bakteriyalar azala bilər və zərərli bakteriyalar arta bilər ki, bu da bağırsaqda yaşayan orqanizmlərin balanssızlığı olan bağırsaq disbiozu ilə nəticələnə bilər.

Dadlandırıcıların bağırsaq florasına təsirləri səbəbilə qan şəkəri səviyyələrinə mənfi təsir göstərə biləcəyini göstərən bir araşdırma, süni dadlandırıcıların əslində şəkər olmadığı halda qan şəkərini artıra biləcəyini göstərir.

Lazımsız antibiotik istifadəsindən qaçınmaq

Antibiotiklər bağırsaq mikrobiotasına və toxunulmazlığına zərər verə bilər. Bəzi tədqiqatların nəticələri olduqca qorxuludur; 6 aylıq antibiotik istifadəsindən sonra belə bağırsaqda bəzi faydalı bakteriyaların hələ də əmələ gəlmədiyini göstərən araşdırmalar var.

Müntəzəm idman eləmək

Hamımızın bildiyi kimi, müntəzəm məşq ümumi sağlamlığımız, xüsusilə çəki nəzarəti, ürək sağlamlığı və psixoloji sağlamlığımız üçün çox vacibdir.

Tədqiqatlar göstərir ki, müntəzəm məşq də bağırsaq sağlamlığına müsbət təsir göstərir və bağırsaq sağlamlığına təsiri ilə piylənməni idarə etməyə kömək edə bilər.