Panik atak tam müalicə olunurmu?

Panik atak nədir?

Panik atak, qəfildən və ya müntəzəm olaraq təşviş və ya qorxu hissinin təsiri  altında yaranan narahatlıqdır.

Demək olar ki, hər kəs müəyyən vaxtlarda narahatlıq və çaxnaşma hissləri yaşaya bilər. Bu hiss gərgin, stresli və ya təhlükəli vəziyyətlərə təbii cavabdır.

Ancaq panik atak pozğunluğundan əziyyət çəkən bir insanda narahatlıq, , çaxnaşma və stress hissləri həm müntəzəm olaraq, həm də heç bir səbəb olmadan baş verir.

Panik pozğunluğu  panik ataklarla əlaqəli psixi pozğunluqdur. Gözlənilməz şəkildə təkrarlanan panik ataklar, bu hücumların meydana gəlməsinin gözlənilməsindən qaynaqlanan narahatlıq və panik atak zamanı meydana gələn əlamətlər səbəbiylə ölmək və ya zərər görmə narahatlığı səbəbiylə həyatın təbii axınına uyğunlaşmaqda çətinlik kimi müşahidə edilir.

Uşaqlarda panik ataklar

Təşviş pozğunluğu yeniyetmə və gənclərdə  kiçik uşaqlara nisbətən daha çox rast gəlinir. Şiddətli panik pozğunluğu onların inkişafına və öyrənmələrinə təsir göstərə bilər. Panik atak əlamətləri göstərən uşaqlar həkimə aparılmalıdır.

Həkim uşağın xəstəlik tarixini nəzərdən keçirəcək və simptomların hər hansı bir fiziki səbəbinin olub olmadığını müəyyən etmək üçün hərtərəfli fiziki müayinə keçirəcək.

Panik atak daha çox narahat olan insanlarda olur!

Araşdırmalar göstərir ki, bu xəstəliyə daha çox 20-45 yaş arası qadınlarda rast gəlinir. Bundan əlavə, son illərdə stresli həyat şəraitinin təsiri ilə gənc və orta yaşlı qadınlarda və kişilərdə xəstələnmə halları artıb. Panik atak daha çox vasvası, əsəbi, tez həyəcanlanan, narahatlıq eşikləri aşağı olan və narahat olan insanlarda müşahidə olunur. Həyəcan və qorxaqlıq kimi simptomlar adətən bir neçə ay əvvəl başlayır.

Panik atak genetikdirmi?

Problemin orta dərəcədə genetik bir yükü var. Yetişkinlərdəki narahatlıq  ilə uşaqlıq narahatlığı arasında əlaqəni göstərən bir çox araşdırma var. Başqa sözlə, uşaqlıq dövründə davranışın məhdudlaşdırılmasının narahatlığın inkişafı üçün risk faktoru olduğu bildirilir. Şəxs hücum zamanı baş verən simptomların fiziki və ya psixoloji cəhətdən təhlükəli və hətta ölümcül ola biləcəyinə inanır. Yəni bu insanlar  qorxurlar və diqqətlərini bədənlərinə yönəldirlər. Bu, artan narahatlığa və bədən hisslərinə həddindən artıq diqqət yetirməyə səbəb olur. Beləliklə, panik ataklar meydana gəlir.

Panik ataklara nə səbəb olur?

Təşviş hücumları yaşamaq instinkti səbəbindən baş verir və bu emosiya beyindən bədənə yanlış həyəcan siqnalları göndərir. Psixoloji pozğunluqlar olan panik ataklara stress, kədər, beyindəki nörotransmitter balanssızlığı kimi travmatik vəziyyətlər səbəb ola bilər. Tiroid və ürək ritm pozğunluqları kimi tibbi problemlər də panik atak pozğunluğunun səbəbləri arasındadır.

Bundan əlavə, aşağıdakı hallar panik atakların səbəbləri arasındadır:

• Özünü ifadə etməkdə çətinlik
• Bastırılmış emosiyalar
• Uşaqlıqda yaşanan travmalar
• Depressiya
• Sosial fobiya
• Qan görmək
• İt, pişik, boy, lift, həşərat, təyyarə və s. qorxusu
• Qapalı  məkan qorxusu (klaustrofobiya)
• Aqorafobiya
• Yuxu zamanı panik atak kimi gecə oyanan çarpıntılar
• Nəfəs almaqda çətinlik
• Boğulduğunu hiss edirsən

Panik atak  simptomları

Panik ataklar qəfil baş verir və qısa müddətli fiziki qorxu, narahatlıq, sürətli ürək döyüntüsü, tərləmə, nəfəs darlığı, başgicəllənmə, titrəmə, əzələ gərginliyi və əllərdə və ayaqlarda uyuşma kimi simptomlara səbəb olur. Bu simptomlar panik atak əlamətləridir.

Panik ataq əlamətləri bunlardır:

• Qəfildən tualetə getmək ehtiyacı
• İsti basmalar
• Başgicəllənmə
• Halsızlıq hissi
• Boğulma hissi
• Dəhşət hissi və ya ölüm qorxusu
• Ümumi tremor
• Sinə ağrısı
• Sürətli ürək döyüntüsü
• Qulaqlarda cingilti
• Ağız quruluğu
• Ürəkbulanma
• Nəfəs darlığı
• Barmaqlarda qarışqalanma
• Tərləmə
• Üşümə
• Uyuşma və ya iynə batma hissi
• Bədənlə əlaqənin kəsilməsi hissi

Uşaqlarda panik atak əlamətləri hansılardır?

Uşaqlarda panik atakların simptomları arasında huşunu itirmə, tərləmə, ürək döyüntüsü, baş ağrısı, qızartı və nəfəs darlığı var. Yardım almaq çətin ola biləcək bir mühitdə olmaq qorxusu olan aqorafobiya, uşaqlarda panik atak pozğunluğundan qaynaqlanır. Bu vəziyyət stress, narahatlıq və əhval pozğunluğu ilə əlaqələndirilir.

Panik atakların fəsadları nələrdir?

Panik atakların tərləmə, ürək döyüntüsü, üzdə qızartı və ürəkbulanma kimi fiziki təsirləri olduğu halda, qorxu, narahatlıq və stress kimi psixoloji təsirləri də var. Panik atak keçirən insanlar atak zamanı ölümdən qorxsalar da, bu vəziyyət heç bir risk yaratmır. Panik atakların psixoloji və fiziki təsirləri ola bilər:

Panik atağın psixoloji təsiri

Panik atakın psixoloji təsirləri arasında bu vəziyyəti yaşayan insanda güclü narahatlıq, çaxnaşma hissi, müxtəlif qorxular, baş gicəllənməsi, dəli olmaq hissi yaşanır. Bu narahatlıq simpatik sinir sisteminə təsir edən panik atak başlanğıcında yaşanır və 10 dəqiqə ərzində ən yüksək həddə çata bilir. Panik atakların psixoloji təsirləri aşağıdakı kimi sıralanır:

• İnsanda güclü narahatlıq
• Panik vəziyyəti
• Ağlı itirmək qorxusu
• Başgicəllənmə
• Ölüm qorxusu

Panik atağın fiziki təsirləri

Çaxnaşma hücumunun fiziki təsirlərinə titrəmə, tərləmə, nəfəs darlığı, sinə ağrısı, sinədə təzyiq və başgicəllənmə daxildir.

Panik atak növləri hansılardır?

Panik atak növləri ətraf mühitə və vəziyyətə görə dəyişir. Panik atak üç növə bölünür:

Spontan panik atak: Birdən baş verə bilər. Onun əsasını panik pozğunluğu təşkil edir.

Situasiya panik hücumu: Situasiya panik hücumu bir insanın panik atak keçirəcəyini hiss etdiyi zaman baş verir. Sosial fobiya, travma sonrası stress pozğunluğu və yuxu terrorunda müşahidə edilə bilər.

Situasiyaya meylli panik atak: Xüsusi bir vəziyyətdə baş verən və hər zaman təkrarlanmayan panik atak növüdür.

Panik atak zamanı nə etməlisiniz?

Nəfəs məşqləri

Bəli, dərindən nəfəs almaq bəzən möcüzə kimi işləyir. Panik atak zamanı nəfəsiniz sürətlənir və nəticədə daha çox narahatlıq hiss edə bilərsiniz. Burada dərin nəfəs alma texnikası işə düşür. Bir neçə saniyə dərindən nəfəs alın, nəfəsinizi tutun və yavaş-yavaş nəfəs verin. Bədəniniz çaxnaşma vəziyyətində olduqda, bu sadə məşqlə beyninizə “Sakitləşin, hər şey qaydasındadır” mesajını göndərirsiniz.

Fiziki aktivlik

Bəzən ən yaxşı həll yerində dayanmamaqdır! Bir az gəzmək, qısa fasilə vermək və ya yüngül gərmə hərəkətləri bədəndəki gərginliyi aradan qaldıra bilər. İdman etmək endorfinlərin ifrazını tətikləyir və özünüzü daha yaxşı hiss edirsiniz. Bir sözlə, bədəninizi panik rejimindən çıxarmağa kömək edir. O anda idman zalına gedə bilməyəcəksiniz, ancaq qısa bir gəzinti belə faydalı olacaq!

Diqqət yayındırmaq

Beyniniz təşviş və  hücumundan yaranan narahatlıqla dolduqda, diqqətinizi yayındırmaq yaxşı bir metod ola bilər. Bu vaxt musiqini yandırın, bəyəndiyiniz videoya baxın və s. Beyniniz  yanlış olaraq “Təhlükə var!” deyir. Bununla belə, özünüzü rahat hiss edəcək şeylərə diqqət yetirməklə bu düşüncəni dəyişməyə kömək edə bilərsiniz.

Panik atakların qarşısını almaq üçün özünüz nə edə bilərsiniz?

Koqnitiv davranış terapiyası prinsiplərinə əsaslanan narahatlıq üçün özünə kömək kitabları oxuna bilər.

Pilates və ya yoga kimi sağlam həyat tərzi idmanlarına əlavə olaraq, sakitləşdirici masajlar və ya aromaterapiyalar da istifadə edilə bilər.

Simptomları aradan qaldırmaq üçün nəfəs alma üsulları öyrənilə bilər.

Stress və gərginliyi azaltmaq üçün müntəzəm fiziki məşqlər edilə bilər.

Şəkərli qidalar və içkilər, spirt, kofein və siqaretlərin istifadəsi hücumları pisləşdirə biləcəyi üçün onların qəbulu məhdudlaşdırılmalıdır.

Müntəzəm olaraq meditasiya etmək olduqca müsbət təsir göstərir.

Panik atak öldürə bilərmi?

Panik atak xəstəliyi ölümlə nəticələnmir. Panik atak xəstələri ölüm qorxusu yaşaya bilərlər, çünki hücum zamanı yüksək səviyyədə qorxu və narahatlıq yaşayırlar. Ancaq panik atak xəstəliyi ölümlə nəticələnmir.

Panik atak müalicəsi nə qədər vaxt aparır?

Panik atak müalicə edilmədikdə illərlə davam edə bilər. Sonrakı dövrlərdə ümidsizlik və çarəsizlik nəticəsində insanlarda depressiyaya səbəb ola bilər. Panika  hücumları terapiya ilə asanlıqla müalicə edilə bilər. Psixoterapiya insanın xəstəliyinin nə olduğunu və onun səbəblərini bilməsinə, nəfəs alma məşqlərinə və mənfi düşüncələrini dəyişdirməsinə kömək etmək məqsədi daşıyır. Terapiya 6-12 seansa qədər davam edə bilər. Əgər yaxınınzda belə bir problem varsa, ilk növbədə onu anlamağa çalışmalısınız. Narahatlığını artıracaq yalançı cümlələrdən çəkinin. Həmçinin, mümkün qədər tez bir psixi sağlamlıq mütəxəssisi ilə məsləhətləşməsində ona dəstək olun.