Şəkər xəstəliyi və cinsi əlaqə
Şəkərli diabet həyatımıza bir çox cəhətdən, o cümlədən cinsiyyətə mənfi təsir göstərir. Şəkər xəstəliyi olaraq da bilinən diabet cinsiyyətlə bağlı ciddi problemlər yaratsa da, bu mövzuda məlumat azlığı da var. Məlum olduğu kimi, şəkərli diabet iki növə bölünür: tip 1 və tip 2. Bu iki növ ümumi problemlərlə üzləşsə də, 1-ci tip şəkərli diabet anadangəlmə olduğu üçün onun təsirləri daha erkən hiss oluna bilər. İndi gəlin şəkər xəstəliyinə və onun seksuallığa mənfi təsirlərinə nəzər salaq.
Cinsi problemlər diabetli kişilərdə 45-90%, diabetli qadınlarda isə 40-60% təşkil edir.
Diabetin qadınların seksuallığına təsiri
Diabetli qadınlarda cinsi əlaqə ilə bağlı problemlərə aşağıdakılar daxildir: cinsi istəyin azalması, cinsi oyanmanın və yağlanmanın azalması, orqazm çətinlikləri, yağlanmanın azalması səbəbindən cinsi əlaqə zamanı ağrı. Qadınlarda qan şəkərinin artması nəticəsində infeksiyalar da baş verə bilər. Bu infeksiyaların çoxalması nəticəsində sağlam cinsi həyatdan qaçınılır. Qadınların cinsi həyatında ən çox rast gəlinən tip 2 diabet problemi vaginal quruluqdur. Sidik kisəsindəki sinirlərin zədələnməsi də sidik qaçırmağa səbəb olur.
Diabetin kişilərin seksuallığına təsiri
Diabetli kişilərin ən çox rastlaşdığı cinsi problem EDdir (erektil disfunksiya). Bunun səbəbi şəkər xəstəliyinin əzələ və damar strukturlarına verdiyi zərərdir. Diabetli kişilərin demək olar ki, yarısı bu problemlə üzləşir. 2-ci tip diabetli kişilərin cinsəlliklə bağlı yaşadığı başqa bir problem retrograd boşalmadır. 2-ci tip diabetin bir komplikasiyası olan bu təsir, cinsiyyət orqanının yerinə spermanın sidik kisəsinə boşalması səbəbindən meydana gəlir.
Tip 2 diabet həm kişilərdə, həm də qadınlarda cinsi istəyi azaldır və ya yox edir.
Şəkərli diabet və erektil disfunksiya
Erektil disfunksiya cinsi əlaqə üçün kifayət qədər ereksiyaya başlaya və ya davam etdirə bilməməkdir və diabet xəstələrində, xüsusən də tip 2 diabet xəstələrində yayqındır. Elmi araşdırmalara görə, 2-ci tip şəkərli diabet diaqnozu qoyulanların təxminən yarısında 5-10 il ərzində ereksiya problemləri (erektil disfunksiya) yaranır. Onlarda da ürək xəstəliyi varsa, bu nisbət daha da yüksəkdir. Diabet xəstələrinin təxminən 35-75%-də müxtəlif dərəcədə ereksiya problemləri var. Bu vəziyyət yaşla artır. 50 yaşdan yuxarı kişilərin 50-60% də, 70 və daha yuxarı yaşda olan diabet xəstələrinin təxminən 95%-də ereksiya problemi var.
Ereksiya problemləri sağlam qidalanma, müntəzəm idman və stresssiz həyat tərzi ilə gecikdirilə və ya qarşısını alına bilər. Diabetli xəstələrdə erektil disfunksiya aşağıdakı səbəblərə görə baş verir:
-Qan şəkərini yaxşı idarə edə bilməmək
-Diabetlə əlaqəli neyropatiya (sinir zədələnməsi)
-Penisin damarlarının zədələnməsi
-Hipoqonadizm (testosteron hormonunun çatışmazlığı)
-Venoz çatışmazlıq
-Diabet səbəbiylə yüksək təzyiq və ürək xəstəliyi
-Penisdə ereksiya üçün vacib olan azot oksidinin (NO) olmaması
-Endotel disfunksiyası
-Diabetli xəstələrdə sərbəst radikalların artması və onların damar və sinirlərə ziyan vurması
Diabetli xəstələrdə erektil disfunksiyanı artıran risk faktorları
Diabetli xəstələrdə erektil disfunksiyaya meylli olan bəzi risk faktorları var. Xəstələrdə də bunlar varsa, erektil disfunksiya daha tez başlayır və daha tez-tez baş verir. Şəkərli diabet xəstələrinin bu məsələlərlə bağlı məlumatlandırılması vacibdir. Diabetli xəstələrdə ereksiya problemlərini sürətləndirəcək risk faktorları bunlardır:
-Qan şəkərini yaxşı idarə edə bilməmək
-Stresli həyat
-Hərəkət
-Depressiya
-Qidalanmaya fikir verməmək
-Natürmort
-Artıq çəki (piylənmə)
-Siqaret çəkmək
-Həddindən artıq spirt içmək
-Yüksək qan təzyiqi
-Yüksək xolesterol
-Ereksiyaya mənfi təsir göstərən dərmanların qəbulu
-Qəbul edilən digər dərmanlar (xolesterol, psixiatrik dərmanlar və s.)
Ereksiya problemi olan diabet xəstələri nə etməlidir?
Erektil disfunksiya partnyorlar arasında ciddi problemlər yaradan və sosial aspekti olan xəstəlikdir. Bu xəstələrin təcrübəli Uroloqa, lazım gələrsə psixiatra müraciət etmələri faydalıdır. Diabet ömür boyu davam edən xəstəlikdir. Xəstələr həyatları boyu qidalanmalarına böyük diqqət yetirməlidirlər. Bu baxımdan gedişata endokrinoloq və diyetisyen tərəfindən müntəzəm nəzarət tələb olunur. Xəstələr ümumiyyətlə bu mövzularda həkimə müraciət etməkdən çəkinirlər, lakin bu gün cinsi problemlərin müalicəsində ciddi irəliləyişlər əldə olunub.
Şəkərli diabet və ereksiya problemi olan xəstələr üçün tövsiyələrimiz
Diabet xəstəliyi (DM) həyat boyu davam edən və nəzərə alınmadıqda ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilən endokrin sistem xəstəliyidir. Biz diabet xəstələrinə ereksiya problemlərinin yaranmasının və ya gecikməsinin qarşısını alacaq bəzi mühüm həyat tərzi dəyişikliklərini tövsiyə edəcəyik. Bunlar həm də bu xəstələrin ümumi sağlamlığı üçün çox faydalıdır. Onları aşağıdakı kimi sadalaya bilərik:
1.Mütləq Uroloqa getməlidirlər: Həkimə problemlərini ətraflı izah etməlidirlər. Bu yolla həkim öz xəstələrinə müalicə haqqında geniş məlumat verəcək.
2.Xəstələr həkimlərindən diabetlə necə mübarizə apara biləcəklərini soruşmalıdırlar: Diabet bir çox sistemə təsir edən xroniki bir xəstəlikdir və bu xəstələr endokrinoloq tərəfindən izlənməlidir. Erektil disfunksiya və digər şikayətlər qan şəkərinə nəzarət etməklə qarşısını almaq və ya gecikdirmək mümkün olan xəstəliklərdir. Bu yolla xəstələrin ümumi həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması mümkündür. Həkim xəstələrinə şəkər nəzarəti ilə bağlı lazımi məsləhətlər verəcək və bu məqsədlə pəhriz proqramı hazırlamaq üçün onları dietoloqa da yönləndirəcək.
3.Xəstələr digər sağlamlıq problemləri barədə də həkimlərinə məlumat verməlidirlər: Diabet bəzi digər sağlamlıq problemləri ilə müşayiət olunan xroniki bir xəstəlikdir (yüksək qan təzyiqi, ürək xəstəliyi, yüksək xolesterol kimi). Xəstələr müalicəsində kömək etmək üçün bu cür pozğunluqlar barədə həkimlərinə məlumat verməlidirlər.
4.Xəstələr istifadə etdikləri dərmanlar barədə mütləq həkiminə məlumat verməlidirlər: Diabet xəstələri tez-tez yüksək təzyiq, ürək xəstəlikləri, psixiatrik problemlər yaşayır və xəstələr bu səbəblərdən müxtəlif dərmanlar qəbul edə bilirlər. Bunların bəzilərinin erektil funksiyalara mənfi təsir göstərəcəyi bilinməlidir.
5.Digər elm sahələri ilə məsləhətləşmələr vacibdir: Diabet xəstələrdə narahatlıq və stress yarada bilən bir xəstəlikdir. Bu şərtlər ereksiya problemlərini daha da pisləşdirir. Bu baxımdan xəstələrin psixiatra müraciət etmələri faydalıdır.
6.Qan şəkərinə nəzarət: Qan şəkərinin nizamlı qidalanma ilə idarə edilməsi diabetlə bağlı fəsadların qarşısının alınmasında ən vacib amillərdən biridir.
7.Siqaret çəkənlər siqareti tərgitməlidirlər: Siqaret qan damarlarına ciddi ziyan vurur və beləliklə, penis damarlarını daraldır, penis üçün qan tədarükünü pozur. Bundan əlavə, siqaret ereksiyada mühüm rol oynayan azot oksidinin (NO) səviyyəsini aşağı salaraq ereksiyaya mənfi təsir göstərir.
Uzun illər siqaret çəkən siqaret çəkənlər özləri siqareti buraxa bilmirlərsə, tibbi yardıma müraciət edə bilərlər.
8.Artıq çəki itirmək: Artıq çəki də ereksiya problemlərinə səbəb olan bir vəziyyətdir. Bu baxımdan şəkərli diabet xəstələri artıq çəkiləri varsa mütləq arıqlamalıdırlar.
9.Daimi məşq: İdman çox vacibdir. İdmanla stress azalır, artıq çəki azalır və penisdə qan axını yaxşılaşır. Bu baxımdan xəstələrin mütəmadi olaraq idman etməsi çox vacibdir.
10.Alkoqol qəbul edən xəstələr məhdudlaşdırmalı və ya buraxmalıdırlar: Həddindən artıq spirt istehlakı da erektil disfunksiyaya səbəb olan bir vəziyyətdir. Bu baxımdan həddindən artıq spirtli içki qəbul edən xəstələrin spirtli içki qəbulunu azaltması və ya tamamilə tərk etməsi sağlamlığı üçün çox əhəmiyyətlidir.
11.Nizamlı yuxu: Şəkər xəstələri üçün istirahət və nizamlı yuxu ereksiya problemlərinin qarşısını almaq üçün çox vacibdir.
12.Stresssiz həyat: Stresssiz həyat diabetin ağırlaşmalarının qarşısının alınmasında vacibdir.
Ereksiya problemi olan diabet xəstələri üçün müalicə variantları
Bu gün ereksiya problemi olan xəstələri müalicə etmək üçün bir çox variant var. Erektil disfunksiyanın dərəcəsindən və xəstənin sosial-iqtisadi vəziyyətindən asılı olaraq müvafiq müalicə variantı tövsiyə olunur. Bunları qısaca ümumiləşdirmək üçün:
Ağızdan həblər: Bu məqsədlə geniş istifadə olunan dərmanlar: Sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis), vardenafil (Levitra) və avanafil (Stendra). Bu oral həblər ereksiya problemi olan kişilər üçün ilk seçimdir. Onların təsirləri diabetin yaxşı idarə olunub-olunmaması, xəstələrin yaşı və digər birlikdə mövcud olan xəstəliklərlə bağlıdır.
Penis inyeksiya müalicəsi: Əgər bu həblər kömək etmirsə, penisə inyeksiya yolu ilə verilən dərmanlar sınaqdan keçirilə bilər. Bu dərmanlar penisdə qan axını artıraraq ereksiyaya kömək edir.
Uretraya vurulan gellər: Bunlar penis içinə vurulan iynələr kimi penisin qan axını artıraraq ereksiyaya kömək edir.
Vakuum cihazları: Bu cihazlar boruşəkilli strukturlardır. Penis içəri yerləşdirildikdən sonra nasosla təzyiq edilərək ereksiya əldə edilir və onu saxlamaq üçün penis kökünə elastik sarğı qoyulur. Bu müalicə üsulu düzgün seçilmiş xəstələrdə protezdən əvvəl sınaqdan keçirilə biləcək bir seçimdir.
ESWT (ekstrakorporeal şok dalğası) müalicəsi: Diabetik xəstələrdə ağızdan alınan dərman müalicəsi ilə nəticə verməyən ereksiya problemlərinin müalicəsində penisə tətbiq edilən şok dalğa terapiyasının (ESWT) təsirli olduğu bildirilmişdir. Buna görə də ESWT müalicəsi bu xəstələrə tətbiq oluna bilən bir müalicə variantıdır.
PRP (trombositlə zəngin plazma): Xəstələrin öz qanı alınaraq hazırlanan trombositlə zəngin plazma terapiyası (PRP) erektil disfunksiya müalicəsində istifadə olunur, lakin effektivliyi çox da yüksək deyil və təsiri ilə bağlı ciddi elmi araşdırmalar yoxdur.
Kök hüceyrə terapiyası: Kök hüceyrə terapiyası bu gün bir çox xəstəliyin müalicəsində istifadə olunur. Diabet səbəbiylə ED müalicəsində də istifadə edilən bir müalicə üsuludur. Hələ eksperimental mərhələdədir. Bu, adi praktikada bir üsul deyil. Uyğun hallarda kök hüceyrə müalicəsi edilə bilər. Biz də uyğun xəstələrimizə tövsiyə edirik.
Secretome terapiya (Kök hüceyrə sekretomu): Kök hüceyrə sekretom terapiyası, kök hüceyrə müalicəsindən fərqli olaraq, hüceyrələr ehtiva etmir. Burada kök hüceyrələrin istehsal etdiyi məhsullar xüsusi üsullarla hazırlanaraq cinsiyyət orqanına yeridilir. Bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. ED müalicəsi ilə bağlı da müsbət nəticələr var. Uyğun xəstələrə tətbiq ediləcək bir üsuldur. Tərkibində kök hüceyrə olmadığı üçün kök hüceyrə ilə bağlı fəsadlar müşahidə olunmur.
Penis protezi əməliyyatı: Ağızdan həblər, inyeksiya və vakuum müalicəsi təsirsizdirsə, diabet xəstələrində erektil disfunksiya müalicəsində son seçim penis protezinin quraşdırılmasıdır.
