Uşaqlarda onurğa sütunu xəstəlikləri
Uşaqlarda Onurğa Sağlamlığı Nədir?
Orqanizmdə daşıyıcı rolunu oynayan onurğa sütununun sağlamlığına diqqət yetirməklə bir çox xəstəliklərin qarşısını almaq olar. İnkişaf etməkdə olan uşaqlarda duruş pozğunluqları, yanlış oturma, çox yük daşıma, ani hərəkətlər, struktur pozğunluqları və travmalar nəticəsində onurğanın sağlamlığı pisləşə bilər. Uşaqların ağır çanta daşıması, oxuyarkən, kompüter oyunları oynayarkən səhv oturması, oynayarkən ani hərəkətlər etməsi və ya ağır əşyaları qaldırması onurğa sağlamlığı xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Uşaqların onurğa sağlamlığına təsir edən bir çox struktur və ətraf mühit faktoru olduğundan, onurğa sağlamlığını qorumaq üçün tədbir görmək lazımdır.
Skolioz
Uşaqlarda ən çox görülən onurğa xəstəliklərindən biri də skolyozdur. Skolyozda öndən və arxadan baxıldığında düz bir xətt kimi görünməli olan onurğanın yana doğru əyildiyi görülür. Skolioz anadangəlmə struktur pozğunluğu, serebral iflic və ya əzələ distrofiyası kimi xəstəliklər, onurğada zədə və ya infeksiya nəticəsində yarana bilər.
Skoliozun ən çox görülən əlamətlərinə çiyinlərin və ya ombaların müxtəlif hündürlükləri, kürəkdə asimmetrik görünüş, donqar bel ağrıları daxildir. Skoliozun səbəbi ümumiyyətlə bilinməsə də, anadangəlmə səbəblər, əzələ və sinir sistemi xəstəlikləri və ya travma kimi şərtlər skolioza səbəb ola bilər. İrəliləmə riski az olduğu müddətcə skolioz adətən müalicə olunmur. Lakin əyrilik irəliləməyə davam edərsə, bu, ağrıya, nəfəs darlığına və digər sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Skolioz, fizioterapiya, qoruyucu korset və cərrahiyyə kimi müalicələrlə idarə oluna bilər.
Xəstəlik erkən mərhələdə aşkarlandıqda, cərrahi müdaxiləyə ehtiyac olmaya bilər.
Uşağın kürəyi müayinə edildikdə, uşaq qabırğaların bir tərəfində şişkinlik və ya belinin bir tərəfində əyilmə olub olmadığı yoxlanılır.Valideynlərin əyrilik, çıxıntı və ya asimmetriya müşahidə etdikdə dərhal həkimə müraciət etmələri böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu yoxlamalar sayəsində xəstəliyi erkən mərhələdə aşkarlanan bir çox uşaq gələcəkdə əməliyyata ehtiyac olmadan müalicə oluna bilir.
Diqqətli bir gözlə baxdıqda skolyoz aşkar edilə bilər. Skoliozun ilkin mərhələlərində adətən heç bir şikayət olmur. Buna görə diaqnoz adətən təsadüfən qoyulur. Adətən ilk simptom görüntü pozğunluğudur. Duruşun pis olması, bir çiyinin digərindən hündür olması, bir tərəfdən çiyinin qabarıq çıxması, bədənə düz oturmayan geyimlər (qızlarda ətək və ya paltar xətlərinin asimmetrik olması) ailələr və ya müəllimlər tərəfindən tez-tez müşahidə olunur. Skolyozun aşkarlanmasının ən asan yollarından biri irəli əyilmə müayinəsidir. Dizlərini əymədən irəli əyilmiş uşaqda iki əli ilə yerə toxunmağa çalışan zaman, qabırğanın çıxıntısı və omba və ya belindəki asimmetriya skolyozdan xəbər verir.
Kifoz
Kifoz, kürəkdə anormal bir donqarın meydana gəlməsinə səbəb olan bir vəziyyətdir. Normal kürəkdə yüngül donqar ola bilər, lakin kifozda bu donqar normaldan çox ola bilər və arxada yuvarlaq bir forma yarana bilər. Kifoz adətən arxa əzələlərin və onurğa sütununu dəstəkləyən digər toxumaların zəifləməsi və ya zədələnməsi nəticəsində baş verir. Kifoz müxtəlif səbəblərə görə baş verə bilər. Bəzi hallarda anadangəlmə meydana gəldiyi halda, digər hallarda travma, osteoporoz, şiş və ya cərrahi müdaxilələrdən sonra inkişaf edə bilər. Kifozun simptomları arasında donqarlıq, bel ağrısı, yorğunluq və nəfəs almaqda çətinlik var. Müalicə kifozun səbəbindən asılı olaraq dəyişə bilər. Yüngül kifoz adətən fizioterapiya və məşqlərlə müalicə oluna bilsə də, daha şiddətli kifoz cərrahi müdaxilə tələb edə bilər. Erkən diaqnoz və müalicə simptomların qarşısını almağa, onurğanın sağlamlığı üçün vacib olan və daha ciddi problemlərin inkişafının qarşısını almağa kömək edə bilər.
Lordoz
Lordoz, normaldan daha çox əyilmə və ya əyilmə ilə xarakterizə olunan onurğa vəziyyətidir. Lordoz onurğanın dibində yerləşən bel nahiyəsində baş verə bilər. Normalda bu nahiyədə bir az əyrilik olur, lakin lordozda bu əyrilik daha böyük olur. Lordoz müxtəlif səbəblərə görə baş verə bilər. Bəzi insanlar anadangəlmə lordozla doğulur, bəzilərində isə yaşlanma, osteoporoz və ya piylənmə kimi faktorlar səbəbindən tədricən inkişaf edə bilər. Lordozun simptomları arasında bel ağrısı, yorğunluq, əzələ spazmları və hərəkət məhdudluğu ola bilər. Müalicə lordozun səbəbi və simptomlarının şiddətindən asılı olaraq dəyişə bilər. Yüngül lordoz halları adətən məşqlər və fizioterapiya ilə müalicə edilə bilər. Daha ciddi hallarda cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Onurğanın sağlamlığı üçün vacib olan erkən diaqnoz və müalicə simptomların qarşısını almağa və daha ciddi problemlərin inkişafının qarşısını almağa kömək edə bilər.
Uşaqlarda onurğa infeksiyaları
Onurğanın mikrob xəstəliklərinə onurğa infeksiyaları deyilir.
Uşaqlarda onurğa infeksiyaları böyüklərə nisbətən daha az rast gəlinir.
İnfeksiya onurğanın sümük quruluşunu disklər arasındakı yastıqları və onurğa beyni ətrafındakı sahəni tuta bilər. Ancaq uşaqlarda diskləri tez-tez tutur.
Uşaqlarda onurğa infeksiyasının əlamətləri hansılardır?
Uşaqlarda onurğa infeksiyalarının simptomlarına qarın ağrısı, yeriməkdə çətinlik və ağrılı yeriş, qızdırma və güclü bel ağrıları daxildir. Gecə ağrılar artır. Yorğunluq ola bilər. Aşağı bel ağrısı ombalara yayılır. Nadir hallarda infeksiya yayıla və onurğa beyninə təzyiq göstərə bilər və ayaqlarda güc itkisinə səbəb ola bilər.
Uşaqlarda onurğa sağlamlığını necə qorumaq olar?
Onurğanın sağlamlığını qorumaq üçün həyat tərzinə və şəxsi vərdişlərə diqqət yetirmək lazımdır. Uşaqlarda onurğa sağlamlığını qorumaq üçün alına biləcək tədbirləri aşağıdakı kimi sıralamaq olar:
- Doğru yataqda düzgün şəkildə yatmaq
- Dayanarkən, oturarkən, oxuyarkən və ya oyun oynayarkən düzgün və dik durmaq
- Oturmaq üçün düzgün oturacaq və daşımaq üçün normal çanta seçmək
- Çantanın və ya daşınan digər əşyaların uşağın daşıya biləcəyi ağırlıqda olduğundan əmin olun.
- Sağlam qidalanmaq, artıq çəkidən qaçınmaq və onurğa üzərində həddindən artıq yüklənmənin qarşısını almaq
- Müntəzəm məşq etməklə əzələ və birləşdirici toxumanın gücləndirilməsi
- İsinmə hərəkətləri etmədən ani hərəkətlər etməmək, idmana başlamamaq və ya futbol oynamamaq.
- Uşağın dinc bir mühitdə böyüməsini təmin etməyə çalışmaq, sıxıntı və stressdən qaçaraq gərginlik və əzələ gərginliyindən uzaq olmasını təmin etmək.
