Normal ürək döyüntüsü. Ürək döyüntüsü nə qədər olmalıdır?

Xalq arasında ürək döyüntüsü deyə bilinən nəbz, daima döyünən ürəyin döyünərək qan damarlarına etdiyi təzyiqdir. Nəbz nədir sualının ən sadə halı ilə izahı, ürəyin bir dəqiqə içərisində neçə dəfə döyünməsinin fərqli vasitələrlə hiss olunmasıdır. Hər döyünməsi ilə birlikdə qan əvvəlcə aorta damarına, buradan da digər damarlara təzyiq ilə göndərilir. Elastik xüsusiyyətləri olduğuna görə, damarlar daima genişlənir və daha sonra isə daralır. Bu genişlənmə bədəndə bilək və qasıq kimi bölgələrdə əl yardımı  ilə hiss edilir. Ürək döyüntüsü sayı yaş, cins və fiziki bədən quruluşu kimi fərqli təsirlərdən dolayı insandan insana fərqlilik göstərə bildiyi kimi, bədən temperaturu, fizioloji dəyişiklik, fiziki aktivlik və emosional dəyişiklik, dərman preparatlarının istifadəsi, xəstəlik və stres kimi fərqli səbəblərdən dolayı da nəbzdə dəyişikliklərin gözlənilməsi normaldır. Bu nöqtədə önəmli olan nəbzin stabil olmasıdır. İdmanla məşğul olan insanlarda dincəlmə nəbzi, normal insanlara görə, çox daha aşağı səviyyədədir. Nəbz yalnızca ürək döyüntüsünün tezliyi ilə bağlı məlumat vermir. Eyni zamanda ürək ritmi, yəni ürəyin stabil döyünüb-döyünmədiyi bilgisi, durumunuz və bəzi sağlıq problemləriniz haqqında məlumat verir. Ürək və damar xəstəlikləri, qanaxmalı xəstəlik və yaralanmalar, guatr, sinir sistemi xəstəlikləri, beyin qanaxması kimi vəziyyətlərdə nəbz olay xaricidir. Sağlam insanlarda istirahət zamanı ürəyin döyünmə tezliyi bir dəqiqədə 60-80 aralığındadır.

Normal ürək döyüntüsü nə qədər olmalıdır?

Ürək döyüntüləri ritmik və dolğundur. Bir çox səbəbdən dolayı dəyişiklik göstərir. Normal nəbz göstəriciləri insandan insana fərqlilik göstərir, ancaq müəyyən bir aralıq çərçivəsində olması lazımdır. Sağlam insanlarda ürək döyüntüsü tezliyi bir dəqiqədə 60-100 aralığında olması normaldır. Uzun müddət idmanla məşğul olan insanlarda nəbz 45-60 səviyyələrinə qədər düşər. Ürək döyüntüsü tezliyiniz istirahət əsnasında nə qədər aşağıdırsa, o qədər yaxşıdır. Çünki, nəbz normal halında yüksək olduğunda iflic və infarkt kimi həyati təhlükəyə malik xəstəliklərə yol aça bilər. Ürəyiniz bir dəqiqədə 50-70 arasında döyünürsə, çox yaxşı, 70-85 arasında döyünürsə, normal nəbz, 85 və daha çox sayda döyünürsə, yüksək nəbz olduğu söylənilə bilər. Şikayətiniz olmasa belə, istirahət əsnasında anlaya bilməyiniz və lazımi anlarda həkimə müraciət etməyiniz üçün önəmlidir. Əgər ürəyinizin döyünmə sürətinə təsir edəcək bir faktor yoxdursa, nəbziniz normaldan aşağıdırsa, bununla bərabər, halsızlıq, başdönməsi və ürəkgetmə kimi şikayətləriniz varsa, tez bir zamanda həkimə müraciət etməlisiniz. Yüksək nəbz də diqqət edilməli olan bir durumdur. Ümumiyyətlə, fiziki və emosional bir dəyişiklik nəticəsi olaraq artan nəbz, bir müddət sonra özü-özünü tənzimləyir. Ancaq nəbz istirahət əsnasında da tez-tez sürətli şəkildə döyünürsə, səbəbini araşdırmaq və həlli yolunu tapmaq lazımdır. Tütün istifadəsi və xalq arasında qansızlıq olaraq bilinən anemi də, nəbzi yüksəldən təsirlərdəndir. Tütün istifadəsini  dayandırdıqdan 6 ay sonra nəbzinizin daha aşağı səviyyələrə enməsi normal və sağlam bir durumdur.

Nəbz necə ölçülür?

Nəbz ölçmə prosesindən əvvəl sakit və istirahət halında olunmalıdır. Gün içərisində aralıqlarla nəbzinizi ölçməyiniz ortalama bir nəticə əldə etməyiniz üçün önəmlidir. Ürəyinizin bir dəqiqədə neçə dəfə döyündüyünü ölçə bilməyiniz üçün boyun hissəsində, qırtlağın hər iki tərəfində olan arterial damarın birinə əlinizin üç barmağı ilə basdırın. Döyüntüləri hiss etdiyiniz zaman qarşınızdakı saat və ya telefonunuzdan quracağınız xronometri hazırlayın və 60 saniyə ərzində ürəyinizin neçə dəfə döyündüyünü sayın. Bu həmin anda nəbzinizin neçə olduğu bilgisini əldə etməyinizi təmin edəcəkdir. Əgər nəticəniz bir dəqiqədə 60-80 dəfədirsə, ideal ürək döyüntüsü dəyərlərinə sahibsiniz. Bir digər nəbz ölçmə qaydası da, əl biləyinizdə, baş barmağınızın arxa tərəfində olan hissəyə digər əlinizin üç barmağı ilə basdırılaraq ediləndir. Ölçmə işləmini istifadəsi rahat olan təzyiq ölçmə cihazları ilə də edə bilərsiniz. Hər üç növdə də ürək döyüntüləri aydın bir ritmdə və dolğun şəkildə hiss edilməlidir. Xalq arasında təkləmə olaraq bilinən anormal döyüntü hiss etməniz anında bir həkimə görünməyiniz faydalı olacaqdır. Ritm pozğunluğu diaqnozu qoyulan xəstələrdə düzgün nəbz bilgisi birbaşa olaraq ürək üzərindən dinlənilərək alınması daha doğrudur. Nəbz yoxlanılmasının müəyyən aralıqlarla edilməsi bir çox xəstəliyin erkən təşhisi üçün önəmlidir.

Yüksək ürək döyüntüsü nədən olur?

Ürək döyüntü tezliyinin yüksək olması yüksək nəbz deməkdir. Ürəyin sıxılaraq damarlara göndərdiyi qanın damarlarda yaratdığı genişlənmə və sıxılmaların daha sürətli olduğu bu durumun fərqli səbəbləri vardır. Ürək çatışmazlığı, tifo, tiroit, guatr kimi bir çox xəstəliyin nəticəsi olaraq, nəbz sürətlənə bilir. Bədəndə olan qanaxmalar da toxumaların yetəri qədər qanlanmasını təmin edə bilmək üçün ürəyin normadan artıq sürətli döyünməsinə səbəb olur. Ancaq qan itirilməsinin artdığı vəziyyətlərdə pompalanacaq qan az olduğu üçün nəbz düşər. Bu durum həyati təhlükə yaradır. Yenə yüksək qızdırmalı infeksiyalar nəticəsində yaranan anormal istilik nəbzi yüksəldir. Emosioal dəyişimlər, stres, gərginlik kimi vəziyyətlərlə yanaşı ağır atletika, idman, qaçış, zorlanma kimi fiziki aktivliklərdə yüksək nəbzə yol açar. Fiziki aktivitələr nəticəsində öz-özündən düzələn bu durum, əlaqəli xəstəlik ya da dərman istifadəsi bitdikdə normal səviyyəyə gələr. Bu adi bir haldır. Ancaq daimi olaraq 90 və daha çox sayda ürək döyüntüsü, ürək üçün yüksək risk yaradar. Mütləq şəkildə səbəbi araşdırılaraq, ona qarşı profilaktik tədbirlər görülməlidir. Ayrıca mütəmadi idmanla məşğul olmaq, zamanla bir dəqiqədə olan nəbz sayını aşağı salar. Hər gün edilən bir saatlıq gəzinti kimi yüngül idman hərəkətlərinin nəticəsində istirahət nəbzinizi aşağı sala bilərsiniz.

Aşağı nəbz nədən olur?

Bradikardi, yəni aşağı nəbz ürək döyüntüsü tezliyinin normal  qəbul edilən dəyərlərdən aşağı olması durumudur. Nəbz ölçmə nəticəsində bir dəqiqədə 40 və altında döyünən ürək, kifayət qədər qan pompalaya bilməz və bədən yetəri qədər oksigenləşmədiyi üçün toxumalar zərər görür. Baş fırlanması, ürəkgetmə, tərləmə, sinir sistemi pozğunluqları artar. Beyin qanaxması, ürək xəstəlikləri, hormonal çatışmazlıq kimi bir çox vəziyyət nəbzini aşağı düşməsinə səbəb olur. Qocalıq, anadangəlmə ürək problemləri bəzi mineral çatışmazlıqlar, yuxu və digər istifadə olunan dərmanlar da nəbzin aşağı düşməsinə səbəb olur. Ancaq daimi idmanla məşğul olan insanların ürəyi güclənir. İdman etməyən insanların qəlbinə nisbətdə daha yavaş ataraq qan pompalama işini həyata keçirir. Bəzi idmançıların nəbzinin 40-a qədər aşağı düşdüyü görülür. Burada bəhs edilən mövzu sağlam nəbz düşüklüyüdür.

Yaşa görə nəbz tezliyi nədir?

Nəbz hər yaş aralığında regular, yəni ritmik və düzənli olmalıdır. Fiziki aktivitələr nəbzi artırdığından istirahət əsnasında 5-10 dəqiqə istirahətdən sonra ölçmə edilməlidir. Fərqli cinsiyyət və yaş aralıqlarında alınan nəbz dəyərləri fərqlidir. Məsələn, kişilərdə qadınlara nisbətdə 7-8 dəfə daha çox döyüntü olması normal bir haldır. Nəbz neçə olmalıdır sualına verilə biləcək ən yaxşı cavab normal yaşda olan insanlar üçün ortalama 80 olsa da, bu durum yaş qruplarına görə, dəyişə bilir. Sağlam bir yaşayış üçün həkimə müraciət edərək yoxlamalarınızı etdirməyi boş buraxmayın. Yenə çox çəki olması da, nəbzin tezliyi və vəziyyətinə təsirsiz ötüşmür. Obezite əməliyyatı keçirən xəstələrin nəbz düzənində dəyişikliklər ola bilir. Mədə balonu nədir deyə araşdırma edən xəstələr, eynən diabet və yüksək təzyiqdə olduğu kimi nəbzin sabitliyinin pozulmasına da yardımçı olduğu mövzusunda bilgi əldə də bilərlər.

www.medicalpark.com.tr