Xolesterin azaldan qidalar

Xolesterin, qanda müəyyən yerlərdə maye halında olan bir maddədir. Normal şərtlər altında zərərli bir maddə olmayan xolesterin bədəndə hormonların, vitaminlərin və hüceyrələrin istehsalında və qorunmasında istifadə edilir. Ancaq qandakı səviyyəsinin yüksəlməsi və uzun müddət ərzində artımda qalması, daha çox xolesterin damar divarlarında yığılmasına və damarlarda sərtlik, tıxanıqlıq kimi problemlərə yol açmasına səbəb olduğu üçün təhlükəlidir.

Müasir dövrün xəstəlikləri arasında yer alan xolesterin yüksəkliyi (hiperxolesterolemi) ölkəmizdə və dünyada çox geniş yayılan bir sağlıq problemidir və kardiovaskuler xəstəliklərin inkişafında önəmli bir risk faktorudur. Bu səbəblə yüksək xolesterin təşhisi alan xəstələrin xolesterin səviyyələrini azaltmağa istiqamətlənmiş tədbirlər görmələrində çox böyük fayda var.

Xolesterin yüksəkliyi nədir?

Xolesterol, insan bədənində təbii olaraq istehsal edilərkən, eyni zamanda heyvani qaynaqlı yeyintilərlə birlikdə də bədənə ötürülür. İki qaynaqdan gələn xolesterinin qandakı yerləşməsindəki yüksəklik, xolesterin yüksəkliyi mənasına gəlir. Başlanğıcda pis xolesterin olaraq bilinən LDL xolesterinin və toplam xolesterin olan HDL xolesterinin yüksək olması istənilir. Dolayı yolla, xolesterin yüksəkliyi LDL və total xolesterin yüksəkliyi olaraqda adlandırıla bilir. Orta yaşlı bir insanda xolesterin yüksəkliyi üçün sərhəd xüsusiyyətləri aşağıdakı kimidir:

Total xolesterin üçün:

• 200 mg LDL altı normal.
• 200-239 mg LDL arası yüksək.
• 240 mg LDL və daha çox yüksək.

LDL xolesterin üçün:

• 100 mg LDL altı optimal
• 100-129 mg LDL arası optimala yaxın.
• 130-159 mg LDL arası biraz yüksək.
• 160-189 mg LDL arası yüksək.
• 190 mg LDL və artığı çox yüksək.

Xolesterin dəyəri, sadə bir qan analizi ilə asanlıqla ölçülə bilir. Yuxarıdakı xüsusiyyətlərin üzərində bir xolesterin dəyərinə sahibsinizsə, mütləq şəkildə həkimə müraciət etməli və görülməli olan profilaktik tədbirlər barəsində məlumat almalısınız.

Yüksək xolesterin necə aşağı salınır?

Yüksək xolesterin səviyyələri olan insanlarda bu duruma istiqamətlənmiş vacib görülməli olan tədbirlər; xolesterinin yüksəklik nizamı, insanın yaşı, özündə olan xəstəlikləri kimi faktlara bağlı dəyişkənlik olaraq göstərə bilir. Sağlam və nizamlı bir qidalanma planı daxilində heyvansal yağlar başda olmaq üzrə, toplam yağ miqdarını və qırmızı ət kimi başlıca xolesterin səviyyəsini sərhədləndirməyə, xolesterin səviyyəsini aşağı, salmağa kömək edəcək yeyinti məhsullarını, diyetaya əlavə etmək, bu diyetin təməlini yaratmış olar. Bununla bərabər, çox şiddətli xolesterin yüksəkliyi olan insanlarda qidalanma qaydası xaricində xolesterini aşağı salan dərman preparatlarında istifadəsi gərəkli ola bilər. Bu tip hallarda reseptlə verilən dərmanların nizamlı bir şəkildə istifadəsi, xolesterin nizamının sabitlənə bilməsi nöqteyi nəzərdən böyük önəm daşıyır.

Xolesterini aşağı salan yeyinti məhsulları

Qidalanma planımız daxilində xolesterini aşağı salmağa kömək edəcək müəyyən məhsullara ağırlıq verməyiniz, qanımızdakı xolesterin  səviyyəsini sabitləmənizə köməkçi olacaqdır. Bu yeyinti məhsulları müxtəlif növ xüsusiyyətləri sayəsində xolesterini aşağı salmağa yardımçı olur. Beləliklə, sağlamlığınızı qorumağınıza və xəstəliklərə qarşı tədbir almanıza dəstək göstərə bilərsiniz. Xolesterini aşağı salan yeyinti məhsulları aşağıda sıralanmışdır:

Yağlı balıqlar

Yüksək xolesterin olaraq bilinən LDL xolesterin səviyyəsini düzəltməkdə təsirli olduğu bilinən ən önəmli faktlardan biri OMEGA-3 yağ asidlərinin bədənə nizamlı qəbuludur. Çimok, uskumru kimi yağlı balıqlar başda olmaq üzrə müxtəlif balıq növlərinin həftənin ən az 2 günü nizamlı olaraq istifadəsi, xolesterinin aşağı salınması nöqteyi nəzərdən faydalı ola bilər.

Süd məhsulları

Az yağlı olmaq şərtilə xama, pendir, ayran, qatıq kimi süd məhsullarının istifadəsi: xolesterin nizamını sabitləməyə kömək edə bilər. Probiotik bakteriyalar nöqteyi nəzərdən zəngin olan bu qida məhsulları xolesterinin bağırsaqlardan əmilməsini azaldaraq qandakı nizamını sabitləməyə dəstək göstərə bilər.

Yulaf

Xolesterinlə mübarizədə ən geniş yayılan məhsullardan biri də yulafdır. Parçalana bilən diyet lifləri olduğuna görə zəngin olması, qandakı xolesterin nizamının aşağı salınmasına köməkçi olduğundan xolesterin xəstələrinin nizamlı olaraq yulaf istifadəsində fayda vardır.

Tam taxıllar

Xolesterinlə mübarizədə lifli qida məhsullarının diyete əlavə olunması çox önəmlidir. Bu səbəblə, karbohidrat ehtiyacının: tam buğday, çovdar, arpa kimi taxılların saflaşdırılmamış alternativləri ilə qarşılanması xolesterinin aşağı salınamsına dəstək göstərir.

 Fındıq, qoz kimi quru meyvələr

Fındıq, qoz kimi sərt qabıqlı quru meyvələr; ürək sağlamlığı üzərində faydalı təsirlərə malik, ayrıca tərkibində müəyyən ölçüdə OMEGA-3 yağ asidləri və diyet lifleri olan qida məhsullarıdır. Bu səbəblə, sağlam ara atışdırmalıq olaraq istifadə edilə bilər: ancaq tərkibində yağlılığın da çox olmasına görə, müəyyən ölçüdə qəbul olunmasında  fayda vardır.

Paxlalı bitkilər

Lobya, noxud kimi paxlalıların təzə və ya quru; həm xolesterin olmayan mükəmməl bir protein qaynağı, həm də parçalana bilən diyet lifləri nöqteyi nəzərdən zəngin olan əsas alternativlərdir.

Bu səbəblə, həftənin ən az 2-3 günü paxlalı qida məhsullarının istifadəsi xolesterinin sabitlənməsində yardımçı ola bilər.

Meyvə və tərəvəzlər

Diyet liflərinin günlük qidalanma planındakı başlıca qaynaqlarından biri də təzə meyvə və tərəvəzlərdir. Günlük qidalanma planına yetəri qədər növdə meyvə və tərəvəz istifadə etmək, qabıqlı olaraq yeyilə bilən alma, armud kimi meyvələri mümkün olduqca qabıqları ilə birlikdə yemək, meyvə və tərəvəz içkiləri yerinə meyvə və tərəvəzin özünü yemək, xolesterin aşağı salmağa köməkçi olan bəzi tədbirlər arasındadır. Meyvələrdən bəziləri tərkibində aşağı səviyyədə şəkər olması səbəbilə, xolesterin nizamının aşağı düşməsində sizə daha faydalı olacaqdır. LDL və Total xolesterini aşağı salmaqda təsirli bir vasitə olan parçalana bilən lifi özünün tərkibində barındıran, bilavasitə, xolesterini aşağı salan meyvələr aşağıdakı şəkildə sıralana bilər:

1. Heyva
2. Alma
3. Çiyələk
4. Üzüm
5. Sitrus meyvələri

Digər xolesterin aşağı salan bitkilər

Yuxarıdakı xolesterin aşağı salan qida məhsulları xaricində, bəzi bitkilər çiy olaraq istifadə edilmələri, toz şəklində yeməklərdə istifadə edilmələri və ya bitki çaylarının içərisində bədənə qəbul olunmaları durumunda xolesterin səviyyələrini aşağı salmağa dəstək göstərə bilər.

Bu xolesterin aşağı sıralanmışdır.

1. Çəmənotu
2. Ənginar bitkisi
3. Boymadərən
4. Reyhan
5. Rozmarin (ətotu)
6. Zəncəfil
7. Zərdəçal

Qadağan olunan qida məhsulları

Yuxarıda da deyildiyi kimi, xolesterinin bir qismi heyvansal qaynaqlı qida məhsulları yağlar yolu ilə bədənə ötürülür. Bu səbəblə, xolesterin aşağı salmaq üçün yüksək xolesterin içərən qida məhsullarını mümkün qədər sərhədli şəkildə istifadə etməyiniz məsləhətdir. Ayrıca ümumi mənada diyetin yağ və şəkər tərkibi də sərhədləndirilməlidir. Qadağan olunan qida məhsullarının siyahısı aşağıdaki kimidir:

1. Qaymaq, krem, mayonez, marqarin, kərə yağı, quyruq yağı
2. Hazır salat sousları
3. Tam yağlı süd,pendir və xama kimi ağartı məhsulları
4. Həftədə 2 gündən artıq qırmızı ət yemək
5. Yağda qızardırılmış və ya qovrulmuş məhsullar
6. Fast-food məhsulları
7. Kolbasa və sosis
8. Xəmir işləri və şirniyyatlar
9. Rafinə olunmuş (təmizlənmiş) şəkər

Xolesterin aşağı salmağa kömək edəcək digər vasitələr

Xolesterin aşağı salmağa yardım edəcək qida məhsulları xaricində xolesterin nizamını sabitləmək üçün bir qisim yaşayış tərzi üzrə dəyişiklikləri də etmək şərtdir. Zərərli adətlərdən qurtulmaq, hərəkətli bir yaşayış tərzi mənimsəmək, artıq çəkidən  qurtularaq ideal bədən çəkisinə nail olmaq; bunların ən önəmliləridir.

Siqareti və spirtli içkini buraxın

Xolesterini artıran zərərli adətlərdən ikisi siqaret və spirtli içki istifadə edilməsidir. Həm xolesterin səviyyəsini aşağı salmaq, həm də ürək və damar xəstəlikləri infarkt və xərçəng kimi xəstəliklərdən qorunmaq üçün siqaret və ya spirtli içki istifadəsi və digər bu kimi adətlərdən mütləq şəkildə əl çəkilməlidir.

Mütəmadi olaraq idmanla məşğul olun.

Xolesterin səviyyələrinin sabitlənməsi üçün yaxşı xolesterin olaraq bilinən HDL xolesterinin yüksək olması lazımdır. Bunun açarı isə nizamlı şəkildə idmanla məşğul olmaqdır. Xolesterin səviyyəsini sabitləmək və sağlam bir yaşam sürmək üçün həftənin 2-3 günü nizamlı olaraq idmanla məşğul olmaq lazımdır.

İdeal çəkinizə çatın və çəkinizi qoruyun

Obezite, yüksək xolesterin səviyyələri və artan ürək və damar xəstəliyi riski ilə birbaşa əlaqəli olan önəmli risk faktorlarından biridir. Bu səbəblə, obezite xəstələri və ya artıq çəkisi olan insanlar, sağlam qidalanma planı mütləq ideal çəkilərinə çatmalıdır. Normal çəkidəki insanlar isə ideal çəkilərini qorumağa səy göstərməlidir.

Əgər siz də yüksək xolesterin səviyyələri ilə qarşılaşırsınızsa, yuxarıdakı misallara diqqət edərək xolesterin nizamını sabitləməyə köməkçi ola bilərsiniz. Nizamlı şəkildə qan təhlillərini etdirib həkiminiz və diyetoloqunuzun məsləhətlərinə həssaslıq göstərərək xolesterinin uzun müddətli təsirlərindən qoruna bilər, daha sağlam bir ömür sürə bilərsiniz.

www.medicalpark.com.tr