E vitamini olan qidalar

Bədənin sağlam və güclü olması üçün bütün lazımi vitaminləri lazımi miqdarda qəbul etmək lazımdır. Orqanizmin ehtiyac duyduğu vitamin və mineralların kifayət qədər qəbul edilməməsi nəticəsində immun sisteminin zəifləməsi nəticəsində bir çox xəstəliklər yaranır.

Vitamin E nədir?

E vitamini bədənimiz üçün çox vacib bir vitamindir. E vitamini hüceyrələrinizi qorumağa kömək edən bir antioksidandır . Antioksidantlar hər hansı bir xəstəlik baş verməzdən əvvəl bədənə daxil olan və ya istehsal olunan sərbəst radikallar adlanan zərərli maddələrin çıxarılmasını təmin edən molekullardır. Sərbəst radikallar hüceyrələrə zərər verir və ürək xəstəlikləri və xərçəng kimi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.E vitamini də göz sağlamlığına, yaraların sağalmasına, sağlam dərinin qorunmasına və immunitet müqavimətinin artırılmasına kömək edə bilər.

Yağda həll olan xüsusiyyəti ilə E vitamini bədəndən dərhal xaric edilmir və beləliklə orqanizm ehtiyac duyduqda istifadəyə hazır ola bilir. Qaraciyərdən başqa, E vitamini mədəaltı vəzi və ürək toxumalarında da olur. Tərkibində E vitamini olan qidalar təbiətdə bol olduğundan normal qidalanan insanlarda E vitamini çatışmazlığı müşahidə olunmaya bilər.

E vitamini dəri sağlamlığı, göz sağlamlığı və hormonal balansı tənzimləmə kimi bir çox sahədə əhəmiyyətli funksiyaları olan bir qida maddəsidir. Antioksidant xüsusiyyətə malik olan bu vitamin  immunitet sistemini gücləndirməkdə çox təsirlidir. Odur ki, orqanizmin ehtiyac duyduğu E vitaminini mütəmadi olaraq qida ilə qəbul etmək vacibdir.

A vitamininin orqanizm üçün faydaları bunlardır:

Hüceyrə zədələnməsinin qarşısını alır: Sərbəst radikalların hüceyrələrə zərər verməsinin və xərçəngə səbəb olmasının qarşısını alır. Bu yolla xərçəng və ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını alır.

Dərini qocalmağa qarşı qoruyur: Dərinin sağlamlığının qorunmasında mühüm funksiyaları olan E vitamini dərinin nəm balansının saxlanmasına, yaraların və yanıq izlərinin sürətlə sağalmasına, qırışların və digər dəri problemlərinin qarşısını almağa kömək edir. Dəri xərçəngindən də qoruyan E vitamini bir çox kosmetik məhsulun tərkibində var.

Saç və dırnaqların sağlamlığını yaxşılaşdırır: Saçların sağlam və sürətli uzanmasına kömək edir. Dırnaqların sağlamlığına da müsbət təsirləri olan E vitamini dırnaqların saralmasının, çatlamasının və soyulmasının qarşısını alır, sağlam şəkildə böyüməsinə kömək edir.

Ekzema və sedef kimi dəri xəstəliklərinin təsirini azaldır: E vitamini üçün gündəlik tələbatı tam şəkildə qarşılamaq, ekzema və atopik dermatit kimi dəri xəstəliklərində quruluq əlamətlərini azaltmağa kömək edir və dərinin nəmliyini artırır. O, həmçinin sedef xəstəliyinin ağırlaşmalarını azaltmaqda və müalicəni dəstəkləməkdə mühüm təsirlərə malikdir.

E vitamini hansı qidalarda var

E vitamini gündəlik istehlak edilən bir çox qidada tapıla bilər:

• Bu qidalar xüsusilə yağlı toxumlar, qoz-fındıq, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, taxıllar və bitki yağlarıdır.
• Taxıllar: arpa, buğda, yulaf, qarğıdalı, düyü
• Bitki yağları: günəbaxan yağı, buğda yağı, zəfəran yağı, soya yağı
• Badam, fındıq, fıstıq, qoz
• Tərəvəzlər: İspanaq, brokoli, pomidor, kartof, kahı, kələm, kərəviz, balqabaq
• Meyvələr: Kivi, banan, manqo, avokado
• Yağlı toxumlar: Buğda toxumu, günəbaxan toxumu, badam toxumu, pambıq toxumu
• Ət məhsulları: mal əti, qoyun əti
• Balıq məhsulları
• Quş əti: Toyuq, hinduşka və yumurta
• Zeytun yağı, fındıq yağı kimi bitki yağları,
• Fındıq, badam, qoz, günəbaxan kimi yağlı toxumlar,
• Quşçuluq məhsulları(yumurta, toyuq),
• Taxıl.
• Kərə yağı.

Demək olar ki, hər gün qəbul etdiyimiz kərə yağı sağlam qida məhsullarından biridir. Xüsusilə 2 yaşa qədər uşaqlarda yağda həll olunan E vitamininin udulmasını asanlaşdırır. Kərə yağında olan E vitamini antioksidanların mühüm mənbəyidir. Buna görə də bədənin müqavimət qazanmasına kömək edir.

Qırmızı ət.

Qırmızı ət E vitamininin mühüm mənbəyidir. Qırmızı ətin tərkibindən asılı olaraq müxtəlif E vitamini dəyərləri ola bilər. Məsələn, bir porsiya (80 qram) mal əti 1,4 mq E vitamini ehtiva edir. E vitamini ilə yanaşı, qırmızı ətdə B1, B6 və B12 vitaminləri də var.

Yumurta

E vitamininin ən mühüm xüsusiyyətlərindən biri də antioksidan xüsusiyyətləridir. Yumurtadan aldığınız E vitamini onun antioksidan xüsusiyyətlərindən aktiv şəkildə istifadə etməyə kömək edir. Bütün yumurtanın tərkibində 0,70 mq E vitamini var. Bütün bu nisbət yumurtanın sarısında olur. Yumurta ağında E vitamini yoxdur.

Brokoli

Brokoli A, C və E vitaminləri ilə zəngin qidadır. Buna görə də antioksidan xüsusiyyətləri sayəsində hüceyrələri sərbəst radikallardan qoruyur. Gündəlik K və C vitamin ehtiyacınızı bir kasa qaynadılmış brokoli yeyərək qarşılaya bilərsiniz. Kalorisi çox aşağı olan brokoli pəhriz dövrlərində rahatlıqla istehlak edilə bilər. 1 stəkan qaynadılmış brokkolinin tərkibində 0,7 mq E vitamini var.

Kərəviz

100 qram kərəvizdə 0,5 mq E vitamini var. Antioksidan xüsusiyyətləri gündən-günə azaldığı üçün təzə kərəviz istehlakı tərkibindəki E vitaminindən faydalanmağa imkan verir. Kərəvizin tərkibindəki E vitamini sayəsində damarlar qorunur. Kərəvizin bir sapında orta hesabla 0,2 mq E vitamin var.

 Kələm

Kələm istehlak etməklə əldə edə biləcəyiniz E vitamini ilə hüceyrələrin qocalmasının qarşısı alınır və damarlar təzyiqdən qorunur. Eyni zamanda çiy istehlak edilən ağ kələm də E vitamini sayəsində dəri və diş sağlamlığını qoruyur. 100 qram kələmdə 0,15 mq E vitamini var.

Gündə yalnız bir neçə qidanı müəyyən miqdarda istehlak etmək, E vitamini ehtiyaclarınızı qarşılamağa kömək edəcək. Misal üçün:

• 30 qram günəbaxan tumunda 7,4 mq E vitamini var.
• İki xörək qaşığı fıstıq yağında 2,9 mq E vitamini var.
• Yarım boşqab ispanaqda 1,9 mq E vitamini var.

Bu vitamini normadan çox qəbul edəndə qan təzyiqi qalxır. Yaşlılar sutkada 10-20 mq, uşaqlar isə öz çəkilərinin hər kilosuna 0.5 mq qəbul etməlidirlər.

E vitamini çatışmazlığı nəyə səbəb olur?

E vitamini təbii qidalarda bol olduğundan normal halda onun çatışmazlığı adi hal deyil. E vitamini üçün gündəlik ehtiyac kişilər üçün gündə 4 mq, qadınlar üçün isə 3 mq təşkil edir. Körpələrdə E vitamini çatışmazlığı daha çox olur. Anemiya, skelet miopatiyası, ataksiya, periferik neyropatiya, retinopatiya, zəif immun reaksiya və sinir zədələnməsi E vitamini çatışmazlığının mövcud ola biləcəyini göstərən əlamətlərdir.

Ciddi E vitamini çatışmazlığının əlamətləri:

• Əzələ zəifliyi
• Əzələ kütləsinin itkisi
• Anormal göz hərəkətləri
• Görmə problemləri
• İmmunitet funksiyasının azalması
• Gəzinti problemləri – Ataksiya (bədən hərəkətlərinə nəzarətin itirilməsi)
• Uzun müddətli E vitamini çatışmazlığı da qaraciyər və böyrək problemlərinə səbəb ola bilər,
• Dərinin solğunluğu və quruluğu,
• Qırışların artması,
• Bədəndə uyuşma,
• Enerji itkisi kimi problemlərə səbəb olur.