Quru meyvə daha faydalıdır, yoxsa  təzə meyvə?

Qidaların antioksidant tərkibini araşdırmaq üçün aparılan analizlərdə quru meyvələrin antioksidant potensialının çox yüksək olduğu müəyyən edilmişdir. Qurudulmuş meyvələr təzə meyvənin tərkibindəki 80-95% su miqdarını 10-20%-ə endirməklə əldə edilir. Bu “qurutma” prosesindən sonra C vitamini istisna olmaqla, bütün minerallar qorunur.

Təzə meyvələrdən daha çox antioksidan ehtiva edən qurudulmuş meyvələr, tərkibindəki suyu xaric etməklə hazırlanır.

İndiki vaxtda bu prosedurlar müxtəlif yollarla tətbiq oluna bilər. Ən məşhur üsul günəşdə qurutmadır. Ancaq texnologiyanın inkişafı ilə birlikdə çörək bişirmə, soyutma və qurutma maşınlarından istifadə və ya dondurulmuş qurutma kimi fərqli üsullar da var.

Qurudulmuş meyvələri tək yeyə bilərsiniz. İstəsəniz səhər yeməyinə yulafla qarışdıra bilərsiniz. Yaxud onlardan sağlam şəkildə qəlyanaltı topları hazırlaya bilərsiniz.

Dad vermək üçün salatlarınıza da əlavə edə bilərsiniz. Hətta desertlərinizdə təbii şəkər kimi istifadə edə bilərsiniz. Ancaq unutmaq olmaz ki, bu meyvələrdə təzə meyvələr kimi fruktoza var.

Yüksək şəkər və kalori qəbulunun qarşısını almaq üçün porsiya ölçülərinə diqqət yetirmək tövsiyə olunur. Lif, mineral və vitamin dəyərlərini qorumağı bacaran qurudulmuş meyvələri nəzarətli şəkildə qəlyanaltı olaraq istehlak etsəniz, tərkibindəki su miqdarını 10%-dən 20%-ə endirsəniz, bir çox cəhətdən faydasını görəcəksiniz.

Ümumiyyətlə orqanizmə enerji verən və həzmi asanlaşdıran qurudulmuş meyvə növləri müxtəlif problemlərə də xeyir verir. Ancaq bu qidalardan tam effektivlik əldə etmək və fayda əldə etmək üçün mütləq etibarlı markaları seçməlisiniz.

Qurudulmuş meyvə qida dəyərinə görə təzə meyvədən nə ilə fərqlənir? Nə qədər yeməliyik?

Uzun bir gəzintiyə çıxırsınızsa və saxlamaq və daşımaq asan olan daha çox kalori istəsəniz bu faydalı ola bilər. Əgər arıqlamağa çalışırsınızsa, bunun heç bir faydası olmayacaq. Bundan əlavə, meyvələrin qurudulmasında istifadə olunan istilik C vitamini kimi bəzi istiliyə həssas qidaların miqdarını azaldır.

Nə qədər yemək lazım olduğuna gəldikdə, ümumi tövsiyə gündə iki kasa meyvədir, nə qədər çox müxtəliflik bir o qədər yaxşıdır. Yarım stəkan quru meyvə bir stəkan təzə meyvəyə bərabərdir.

Suyun, kalorilərin, vitamin və mineralların faizləri meyvənin növündən asılı olaraq dəyişir. Məsələn:

1.Bir fincan təzə ərik: 86% su, 74 kalori, 3,1 qram lif, 0,6 mq dəmir, 15,5 mq C vitamini, 149 retinol aktivliyi ekvivalenti A vitamini

Bir stəkan quru ərik: 76% su və 212 kalori, 6,5 qram lif, 2,35 mq dəmir, 0,8 mq C vitamini, 160 retinol aktivliyi ekvivalenti A vitamini

Bir stəkan təzə üzüm: 80% su, 104 kalori, 1,4 qram lif, 0,54 mq dəmir, 288 mq kalium, 16,3 milliqram C vitamini

2.Bir stəkan kişmiş: 15% su, 434 kalori, 5,4 qram lif, 2,73 mq dəmir, 1086 mq kalium, 3,3 milliqram C vitamini

Kişmiş: Tərkibindəki karbohidrat sayəsində yaxşı bir enerji mənbəyidir. Kişmiş yaxşı qida və faydalı dərmandır, çünki tərkibində A, B1, B2, C vitaminləri və müxtəlif minerallar (dəmir, sink, kalium, maqnezium, fosfor) vardır. Xüsusilə fiziki inkişaf üçün təsirlidir. Sidikqovucu və laksatif təsirinə görə kişmiş həzm problemi olan şəxslər üçün çox faydalıdır. Ölkəmizdə görülən qan azlığı probleminə qarşı da qoruyucu qidadır. Kişmişin tərkibindəki dəmir bədəndə asanlıqla əmilir və gündəlik dəmir ehtiyacının təxminən 35%-i qarşılana bilir. Böyrək və qaraciyər xəstəliklərində də faydalı olduğunu göstərən araşdırmalar var.

Quru ərik: Qida və kalium baxımından çox zəngindir. Həzm problemlərinə yaxşı gəlir. Beynin nizamlı işləməsini təmin edir, stressi azaldır və anemiyanın qarşısını alır. Xüsusilə tərkibində kükürd olmayan və yalnız günəş işığında qurudulan “günəşdə qurudulmuş” əriklər qanazlığı üçün mükəmməldir. Tərkibindəki A vitamini dəri xəstəliklərinin qarşısını alır. Böyüməyə kömək edir, görmə funksiyalarını gücləndirir və immunitet sistemini qoruyur. Kalium bütün əzələlərin və sinirlərin, xüsusən də ürək əzələlərinin yaxşı işləməsini təmin edir. Lifli qidaların qan şəkərinin balanslı şəkildə yüksəlməsini təmin etdiyi və bağırsaqda zərərli maddələrin qalma müddətini qısaltdığı üçün xərçəngdən qorunmaqda faydalı olduğu müəyyən edilmişdir. Buna görə də lifli qida olan ərik gündəlik qida rasionumuzda mütləq yer almalı olan mühüm qidadır.

Qurudulmuş əncir: Əncir yüksək miqdarda protein, vitamin və minerallarla hüceyrələrin bərpasına kömək edən bir qidadır. 100 qr. qurudulmuş əncir yeyilərsə, orqanizmin gündəlik kalsium ehtiyacının 17%-i, dəmir və maqneziumun 30%-i, fosforun 20%-i, B1 vitamininin 5%-i və B2 vitamininin 4%-i qarşılanacaq. Əncir yüksək lif tərkibi ilə qanla qarışmadan xolesterolu çıxarmağa kömək edir. Həzmi asanlaşdırır və orqanizmimizi bakteriyalara qarşı qoruyucu təsir göstərir. Tərkibindəki yüksək miqdarda kalsium və fosforla sümük və dişlərə qoruyucu təsir göstərir: əncirin tərkibindəki kalsium digər qidalara nisbətən daha asan həzm olunur.

Xurma: İnsanlar tərəfindən yetişdirilən ən qədim bitki növlərindən biridir. Xurmanın tərkibindəki dəmir qırmızı qan hüceyrələrində hemoqlobinin sintezini idarə edir və xüsusilə hamiləlik dövründə qan azlığının qarşısını alır, körpənin inkişafı üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən qanda qırmızı qan hüceyrələrinin balansını təmin edir. Xurmanın tərkibində olan kalsium və fosfat skeletin formalaşması və bədənin sümük quruluşunun tarazlaşdırılması üçün çox vacib elementlərdir. Alimlərin apardığı araşdırmalara görə, bu meyvələrdə müntəzəm yeyildikdə ürək-damar xəstəlikləri riskini azaldan faydalı maddələrin daha çox qabıqlarında olduğu müəyyən edilib.

Qurudulmuş meyvə sortlarının ən təsirli cəhəti, saxlama müddəti daha uzun olduğu üçün insanların təzə meyvə sortlarına nisbətən onları asanlıqla daşıyıb birbaşa istehlak edə bilmələridir.

Üstəlik, konservantsız və ya şəkər əlavə edilmədən qurudulmuş meyvələrin istehlakı insanlara bol lif, minerallar, enerji və antioksidantlar verir. Qurudulmuş meyvələr kalori baxımından da sərfəlidir və insanlara qida maddəsi kimi təqdim olunur.

Qurudulmuş meyvələr niyə daha sağlamdır?

Qurudulmuş meyvələr vacibdir, çünki tərkibində şəkər əlavə edilmədən qidalandırıcıdır. Qurudulmuş meyvələr antioksidanlar baxımından son dərəcə yaxşıdır. Lif və antioksidant tərkibi həzmin daha praktik və sağlam olmasına kömək edir.

Qurudulmuş meyvələri necə istehlak etmək olar?

Qurudulmuş meyvələri yeməkdən sonra istehlak etmək tövsiyə olunur. Bu daşınması asan qidaları işdə, səyahət zamanı və ya məktəbdə istifadə edə bilərsiniz. Pəhriz dövründə qəlyanaltıların əvəzolunmazı olan quru meyvələrdən istifadə edə bilərsiniz. Hamilə və süd verən anaların şirin ehtiyaclarını ödəmək üçün quru meyvələr südlü desertlərdə istifadə edilə bilər.

Gündə nə qədər quru meyvə yeyilməlidir?

Orta hesabla gündə təxminən bir ovuc quru meyvə yeyə bilərsiniz. Bu göstərici şəxsdən şəxsə dəyişə bilər. Bununla belə, 8-10 ədəd quru meyvə yemək mədənizdə şişkinliyə səbəb ola bilər və eyni zamanda çəki artımına səbəb ola bilər. Qurudulmuş meyvələri bədən tipinizə uyğun miqdarda istehlak etməli, zərərli ola biləcək qida və içkilərdən uzaq durmalısınız.

Qurudulmuş meyvələri harada saxlamaq olar?

Ən faydalı qurudulmuş meyvələr adətən ən yaxşı konservləşdirilmiş təzə qurudulmuş meyvələrdir. Qurudulmuş meyvələri sərin və qaranlıq yerlərdə saxlamaq imkanınız yoxdursa, soyuducuda saxlaya bilərsiniz. Qurudulmuş meyvələrin yanında istilik yayan hər hansı əşya və ya qida olmamalıdır. Qurudulmuş meyvələri soba kimi müntəzəm istifadə etdiyiniz yerlərin yaxınlığında saxlamamalısınız. Eyni zamanda, həddindən artıq günəş işığı alan yerlərdən və həddindən artıq isti və ya həddindən artıq soyuq yerdə saxlamaqdan çəkinməlisinz.